Inicjatywa na rzecz europejskiej infrastruktury komunikacji kwantowej (EuroQCI)

Komisja Europejska współpracuje ze wszystkimi 27 państwami członkowskimi UE i Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) w celu zaprojektowania, opracowania i wdrożenia EuroQCI, która będzie składać się z segmentu naziemnego opartego na światłowodowych sieciach komunikacyjnych łączących strategiczne obiekty na poziomie krajowym i transgranicznym oraz segmentu kosmicznego opartego na satelitach. Będzie on integralną częścią IRIS2,nowego unijnego systemu bezpiecznej komunikacji kosmicznej.

EuroQCI będzie chronić wrażliwe dane i infrastrukturę krytyczną poprzez integrację systemów kwantowych z istniejącą infrastrukturą komunikacyjną, zapewniając dodatkową warstwę bezpieczeństwa opartą na fizyce kwantowej. Wzmocni ochronę europejskich instytucji rządowych, ich centrów danych, szpitali, sieci energetycznych itp., stając się jednym z głównych filarów unijnej strategii cyberbezpieczeństwana nadchodzące dziesięciolecia.

EuroQCI będzie wykorzystywać innowacyjne kwantowe technologie komunikacyjne, takie jak technologie opracowane przez naukowców w ramach finansowanego przez UE projektu przewodniego dotyczącego technologii kwantowych,w szczególności w oparciu o działania w ramachprojektu OPENQKD w ramach programu „Horyzont2020”. Zaangażowanie europejskich partnerów przemysłowych i MŚP ma również kluczowe znaczenie dla zapewnienia, aby kluczowe elementy EuroQCI opierały się na technologiach europejskich, a ostatecznie dla zwiększenia zdolności naukowych, technologicznych i przemysłowych Europy w zakresie cyberbezpieczeństwa i technologii kwantowych. Inicjatywa przyczyni się zatem do zwiększenia europejskiej suwerenności cyfrowej i konkurencyjności przemysłowej oraz pomoże w osiągnięciu celu cyfrowej dekadyEuropy, jakim jest osiągnięcie do 2030 r. czołówki w zakresie zdolności kwantowych.

W kierunku operacyjnego EuroQCI

EuroQCI uruchomiono w 2019 r. wraz z deklaracją EuroQCI,podpisaną początkowo przez siedem państw członkowskich: wszystkie państwa członkowskie przystąpiły następnie do inicjatywy. Od tego czasu prace były kontynuowane pod nadzorem Komisji i realizowane przez państwa członkowskie w przypadku segmentu naziemnego oraz przez ESA w przypadku segmentu kosmicznego.

Segment naziemny

W odniesieniu do segmentu naziemnego Komisja w pierwszej kolejności sfinansowała dwa konsorcja branżowe w celu przeprowadzenia badań nad projektem systemu określającym architekturę EuroQCI. Wyniki tych badań torują obecnie drogę do wdrożenia EuroQCI.

Pierwszy etap wdrażania EuroQCI rozpoczął się w styczniu 2023 r. przy wsparciu programu Komisji „CyfrowaEuropa”,ze szczególnym uwzględnieniem następujących obszarów:

• Zestawprojektów przemysłowychmających na celu opracowanie i dopracowanie kluczowych technologicznych elementów składowych EuroQCI w celu rozwoju europejskiego ekosystemu komunikacji kwantowej i przemysłu.
• Projekty krajowe umożliwiające państwom członkowskim projektowanie i budowę krajowych kwantowych sieci komunikacyjnych, które będą stanowić podstawę segmentu naziemnego, testowanie różnych technologii i protokołów oraz dostosowanie ich do szczególnych potrzeb każdego kraju.
• Działanie koordynacyjne i wspierające, PETRUS,mające na celu powiązanie wszystkich projektów, ułatwienie współpracy i określenie potrzeb w zakresie normalizacji.

Te pierwsze projekty w ramach programu „Cyfrowa Europa” umożliwią wspólnie podjęcie pierwszych kroków w kierunku usług oferujących operacyjną kwantową dystrybucję kluczy (QKD), wysoce bezpieczny sposób wymiany kluczy szyfrowania.

Oprócz tego instrument „Łącząc Europę” zapewni finansowanie projektów rozwijających połączenia transgraniczne między sieciami krajowymi oraz połączenia z komponentem kosmicznym EuroQCI.

Ponadto od stycznia 2024 r. Komisja Europejska rozpoczęła czteroletni projekt (NOSTRADAMUS) ustanawiającyinfrastrukturę testowaniai oceny, która umożliwi ocenę i walidację technologii i usług opartych na QKD w celu certyfikacji, tak aby użytkownicy mogli mieć pewność, że nie będą narażeni na ataki. Infrastruktura ta będzie stopniowo wdrażana, a następnie przekazywana do Wspólnego Centrum Badawczego Komisji w Isprze we Włoszech i przez nie obsługiwana. Planuje się, że działania operacyjne rozpoczną się od 2026 r.

W oparciu o to finansowanie z programu „Cyfrowa Europa” i instrumentu „Łącząc Europę” dalszy rozwój krajowych słów sieciowych i wzajemnych połączeń z komponentem kosmicznym będzie finansowany w ramach systemu bezpiecznej komunikacji opartej na przestrzeni kosmicznej IRIS2. Zaproszenie do składania wniosków zostanie otwarte 15 lipca 2025 r., a9 lipca odbędzie się dzień informacyjny.

Segment przestrzeni

W odniesieniu do segmentu kosmicznego Komisja współpracuje obecnie z ESA nad specyfikacjami konstelacji satelitów EuroQCI pierwszej generacji. Będzie on oparty na pierwszym prototypie satelity Eagle-1, opracowanym przez ESA i konsorcjum przemysłowe, który ma zostać wyniesiony na orbitę pod koniec 2025 r. lub na początku 2026 r. 

Przyszłe działania będą planowane i finansowane w ramach IRIS2.

Aby skontaktować się z Komisją w sprawie EuroQCI, należy skontaktować się z [email protected]